EU in the world

Event report

1. Πλαίσιο, σκοπός, δομή και μεθοδολογία της εκδήλωσης Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 22 Σεπτεμβρίου 2021, στις 18.30, υβριδικά: δια ζώσης στην αίθουσα 319, στο κτήριο ΝΟΠΕ της Πανεπιστημιού-πολης του ΑΠΘ, τηρώντας όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα και διαδικτυακά μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας zoom. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να διαδώσει και να κάνει ευρύτερα γνωστή τη «Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης», να ενημερώσει για το πώς μπορεί κανείς να συμμετέχει σε αυτήν και να ξεκινήσει, στο πλαίσιο αυτό, ένας διάλογος για το «Ποια Ευρώπη θέλουμε». Για την προβολή της εκδήλωσης δημιουργήθηκε event στο facebook μέσω του οποίου έγινε livestreaming στο youtube. Συνολικά την εκδήλωση παρακολού-θησαν πάνω από 70 άτομα (29 δια ζώσης, 37από το zoom και 9 από το you tube ) Το βίντεο της εκδήλωσης : https://youtu.be/bDXSxVj7zgo) 2. Κύρια θέματα συζήτησης και απόψεις /προτάσεις των συμμετεχόντων Η συζήτηση επικεντρώθηκε στη Διάσκεψη που διεξάγεται από τον περασμένο Μάρτιο στην ΕΕ και στα ζητήματα τα οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει. Καταγράφηκαν επίσης απόψεις και προτάσεις των συμμετεχόντων για το μέλλον της Ευρώπης, κυρίως από την οπτική της ομοσπονδιοποίησης και της προοπτικής στενότερης συνεργασίας μεταξύ των κρατών – μελών. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης υπήρξαν μεταξύ άλλων τοποθετήσεις αναφορικά με τη σημασία που αποκτά η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων με τη δρομολόγηση της συμφωνίας ΑUKUS καθώς και προτάσεις για την αλλαγή της διαδικασίας των ευρωεκλογών. Βάσει του προγράμματος της εκδήλωσης, τα κύρια σημεία των εισηγήσεων/ προτάσεων/ τοποθετήσεων έχουν ως εξής : Γ. Παπαγεωργίου: « Στην πραγματικότητα, η Ε.Ε. διαμορφώθηκε σε κάποιο βαθμό, αλλά όχι απόλυτα. Έτσι, η εικόνα που δίνεται είναι ότι έχουν πολλά ακόμη να γίνουν στην Ε.Ε. σε ότι αφορά τα ζητήματα λογοδοσίας. Και αυτό έρχεται να καλύψει η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης. Να διαδώσουμε τη λογική αυτή και να προωθήσουμε τις ιδέες για τη διαμόρφωση, από τα κάτω, ενός ευρωπαϊκού συστήματος». Στις διαφορετικές «αναγνώσεις» της φεντεραλιστικής ιδέας, όπως εφαρμόστηκε ανά τον κόσμο και σε αυτήν προς την οποία επέλεξε για να κινηθεί προοπτικά η Ε.Ε. αναφέρθηκε ο πρώην πρόεδρος της ΕΕνΟΕ, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών, Γιάννης Παπαγεωργίου, τονίζοντας ότι το θεμέλιο της Ε.Ε. ήταν ότι, τα κράτη αποφασίζουν από κοινού να εκχωρήσουν κάποιες εξουσίες, οι οποίες θα ασκούνται πλέον από το υπερεθνικό επίπεδο. Και ότι η παραχώρηση αυτή δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών. Ο κ Παπαγεωργίου πρόσθεσε ότι η λογική του ομοσπονδιακού συστήματος είναι η ενότητα μέσα στην πολυμορφία. «Δεν είναι συγκεντρωτισμός, είναι ακριβώς το αντίθετο», είπε, τονίζοντας ότι στα ομοσπονδιακά κράτη μικρές διαφορές επιβιώνουν ενώ στα ενιαία κράτη αυτές τείνουν να εξαλείφονται η να εξαφανίζονται. Ο κ. Παπαγεωργίου τόνισε οτι αυτό μπορούμε να το πετύχουμε δίνοντας κάποιες αρμοδιότητες στο ομοσπονδιακό επίπεδο και κρατώντας άλλες σε εθνικό επίπεδο. «Ο φεντεραλισμός δεν είναι μια ιδεολογία, είναι περισσότερο μια ανάγνωση του θεσμικού πλαισίου μέσα στο οποίο μπορούν να λειτουργήσουν διάφορες ιδεολογίες» ανέφερε ο κ. Παπαγεωργίου, προσθέτοντας ότι με αυτόν τον τρόπο η εξουσία διαρθρώνεται σε τέσσερα επίπεδα : ομοσπονδιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης, με εκχώρηση αρμοδιοτήτων από το κέντρο στην περιφέρεια και το αντίστροφο, όπως συνέβη και στην κρίση του κορονοϊού, όπου, όπως ανέφερε, θεωρήθηκε καταλληλότερη η ευρωπαϊκή συνολικά αντιμετώπιση της πανδημίας. Σοφία Αποστολίδου : « Η Ε.Ε. χρειάζεται να μπορεί να αποφασίζει και να δρα γρήγορα και να προχωρήσει με όλες τις χώρες μαζί η, αν αυτό δεν είναι εφικτό, με τις χώρες που το επιθυμούν, σε μια κατεύθυνση στενότερης συνεργασίας και ομοσπονδοποίησης. Θέλουμε απτά αποτελέσματα, η Ευρώπη δεν έχει άλλο χρόνο να περιμένει». Η συντονίστρια της ΕΕνΟΕ Θεσσαλονίκης υπογράμμισε ότι η «Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης» είναι μια πρωτοβουλία της Ε.Ε. εστιασμένη στους πολίτες, τονίζοντας ότι οι τρεις αρμόδιοι φορείς, στην κοινή τους δήλωση, δεσμεύτηκαν ότι όχι μόνο θα ακούσουν τις προτάσεις των πολιτών αλλά θα προχωρήσουν και σε νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η κ. Αποστολίδου έκανε μια ιστορική αναδρομή από το 2001 σε ανάλογα εγχειρήματα στο παρελθόν, υπογραμμίζοντας ότι η νέα προσπάθεια διαφέρει και ποιοτικά από τις προηγούμενες, λόγω της δυνατότητας που δίνει η ψηφιακή πλατφόρμα να συμμετέχουν σχεδόν όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες. Επεσήμανε δε ότι η παρούσα Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης δεν είναι πανάκεια και ότι σίγουρα δε θα λύσει όλα τα προβλήματα, δεδομένου ότι αναμένεται να καταγραφούν και αρνητικές για την ΕΕ απόψεις. Κλείνοντας, η κ. Αποστολίδου τόνισε ότι, από την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβόνας η Ε.Ε. έχει βιώσει πολλαπλές κρίσεις, οικονομική, μεταναστευτική, Brexit, και πρόσφατα την πανδημία του κορονοϊού, και ότι για να αντέξει την επόμενη κρίση , η Ένωση χρειάζεται αλλαγές τις οποίες ελπίζει να αναδείξουν οι πολίτες μέσω της Διάσκεψης. Νίκος Γιαννής : «Περιμένω η Διάσκεψη να οδηγήσει σε ανάδειξη θεσμών οικοδόμησης της πολιτικής Ευρώπης με περιεχόμενο την ελευθερία, την αλληλεγγύη, την ισότητα και την ισοτιμία. Νομίζω, ότι είναι σαφώς πιο καλή στιγμή για την Ευρώπη, το δίλλημα είναι αν θέλουμε περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη ή να πάει προς τα πίσω» Το στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κύριος Νίκος Γιαννής, στη διαδικτυακή του παρέμβαση τόνισε ότι περιμένει από την Ε.Ε. να βελτιώσει τις συνθήκες αλληλεγγύης και συμμετοχής και να προωθήσει τις φεντεραλιστικές ιδέες, επιτυγχάνοντας νέες συναινέσεις, καταργώντας την ομοφωνία σε ορισμένα θέματα. Επεσήμανε επίσης ότι, από τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης περιμένει περισσότερη ελευθερία, περισσότερη συμμετοχή, εθελοντισμό, ανθρωπιά, ισοτιμία, συγκυριαρχία, βαθύτερη πολιτική ένωση, με ενότητα μέσα από τη διαφορετικότητα, πορεία προς την ομοσπονδιοποίηση, ενώ το δίλημμα κατά την άποψή του θα είναι: ΝΑΙ σε περισσότερη και καλύτερη ΕΕ ή ΟΧΙ σε περισσότερη ΕΕ ή και σε λιγότερη ΕΕ, ή και αποσύνθεση. Ο κ. Γιαννής ανέφερε επίσης τα κύρια θέματα-κεφάλαια που αναμένουν συγκεκριμένες απαντήσεις : τα θεσμικά ζητήματα, εμβάθυνση της δημοκρατίας, λογοδοσίας, διαφάνειας, μερική κατάργηση της ομοφωνίας στις αποφάσεις, κράτος δικαίου, ευρωπαϊκές αξίες, ευρωπαϊκή συνοχή, εξωτερική πολιτική, ασφάλεια και άμυνα, οικονομική, φορολογική και κοινωνική συνοχή, ψηφιακός κόσμος, κλιματική αλλαγή και βιοποικιλότητα. Παναγιώτης Γκλαβίνης : «Έχουμε συμφέρον να φτιάξουμε μια ισχυρή Ευρώπη , τώρα πολύ περισσότερο. Όπως αποδείχθηκε και από τη δημιουργία της AUKUS, τα συμφέροντα κινούν τις δυνάμεις που αλλάζουν τα πράγματα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση γα την Ε.Ε. Το μάθημα που πήραμε από τους Αγγλοσάξονες, πρέπει να γίνει καταλύτης να φύγει η Ευρώπη μπροστά» Ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Παναγιώτης Γκλαβίνης, τόνισε στην τοποθέτησή του ότι, στο διεθνές σύστημα, οι «αξίες» έχουν το ρόλο τους, αλλά, όπως αποδείχθηκε και από τη δημιουργία της AUKUS, «τα συμφέροντα κινούν τις δυνάμεις, που αλλάζουν τα πράγματα». Αυτό είναι το πρώτο βήμα, η AUKUS. Κατά την αποψή του, η συνεργασία αυτή δε θα μείνει στην ασφάλεια και στην άμυνα, θα επεκταθεί στην αναμόρφωση του διεθνούς οικονομικού συστήματος . Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση γα την Ε.Ε.» είπε ο κ. Γκλαβίνης και πρόσθεσε: «Πιστεύω, ότι το μάθημα που πήραμε από τους Αγγλοσάξονες, πρέπει να γίνει καταλύτης να φύγει η Ευρώπη μπροστά. Όχι ο καθένας μόνος του. Αλλιώς, θα μας κάνουν ότι θέλουν, θα κάνουν έναν κόσμο όπως τον θέλουν. Κράτη παίρνουν τις πρωτοβουλίες, δεν τις παίρνουν οργανισμοί, ως κράτος, όμως, πρέπει να αντιληφθούμε και την Ευρώπη. Μόνο ως Ευρώπη μπορούμε να προχωρήσουμε, αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και μακάρι να αναδειχθεί αυτό και από τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης». Ο κ. Γκλαβίνης ανέφερε επίσης ότι στη διάρκεια της ευρωπαϊκής ενοποίησης αποδείχθηκε ότι οι ιστορικές συγκυρίες επιβάλλουν κάθε φορά και τις απαραίτητες προσαρμογές. Έφερε ως παράδειγμα το δίλημμα εμβάθυνση ή διεύρυνση, το οποίο συνεχώς απασχολεί την Ε.Ε και το οποίο κάθε φορά εξαρτάται από τα γεωπολιτικά, οικονομικά και άλλα προτάγματα, όπως π.χ. η αλλαγή καθεστώτος των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης τη δεκαετία του '90, ή η συζήτηση για την προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων και πρόσθεσε: «Έχουμε συμφέρον να φτιάξουμε μια ισχυρή Ευρώπη , τώρα πολύ περισσότερο. Η ιστορία μας έπαιξε αυτό το παιχνίδι. Μακάρι, να μπορέσει να συνδράμει η Διάσκεψη και θα το κάνει, είμαι βέβαιος, αλλά αυτή τη στιγμή πιστεύω αυτό θα αποφασιστεί διακυβερνητικά, είμαι πεπεισμένος για αυτό, με επαναφορά της πολιτικής στα κράτη - μέλη για να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον της Ευρώπης». Πέτρος Στάγκος : «Το μεγάλο έλλειμμα της Ευρώπης είναι το πολιτικό έλλειμμα, η Ευρώπη δεν εισακούεται. Η προσέγγιση στη συζήτηση για το Μέλλον της Ευρώπης δεν πρέπει να είναι νομικίστικη. Επιτυχία θα είναι να μπει ο διακυβερνητισμός στη γωνία, να υπάρξουν νέες ιδέες που θα είναι άμεσα εφαρμόσιμες και να τεθούν πρακτικά ζητήματα». «Αυτό που αποκαλύφθηκε με την AUKUS είναι η αυταπάτη των ευρωπαίων, ότι επειδή έχουμε οικονομική ισχύ, άρα έχουμε απαίτηση να μας αντιμετωπίζουν σαν ίσους» ανέφερε σε διαδικτυακή του παρέμβαση, ο καθηγητής του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Πέτρος Στάγκος και πρόσθεσε: «Η Βρετανία κρατούσε και το οικονομικό και το πολιτικό σκήπτρο. Το μεγάλο έλλειμμα της Ευρώπης είναι το πολιτικό έλλειμμα, η Ευρώπη δεν εισακούεται.» Ο κ. Στάγκος επεσήμανε ότι προφανώς και η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης μπορεί υπό προϋποθέσεις να δημιουργήσει μια ομοσπονδιακή προοπτική και να τεθούν στο τραπέζι πρακτικά ζητήματα. Τόνισε δε ότι, σε αυτή τη συζήτηση στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, η προσέγγιση δεν θα πρέπει να είναι νομικίστικη η αν και ποιος έχει αρμοδιότητα για το ένα, για το άλλο, τι λένε οι Συνθήκες, κτλ. Επιτυχία θα είναι, κατά την άποψή του, να υπάρξουν ιδέες που θα είναι άμεσα εφαρμόσιμες, δηλαδή, να μπει ο διακυβερνητισμός στη γωνία και να τεθούν πρακτικά ζητήματα. Επεσήμανε επίσης ότι πρακτικό ζήτημα είναι επίσης να γίνει ευρωπαϊκός στρατός, αρκεί να διατυπωθεί μια πολιτική βούληση για αυτό,και στη συνέχεια η ΕΕ, ως υπερεθνικό όργανο, να το κάνει πράξη. «Κανονισμούς, οδηγίες, αποφάσεις καινούργιες θέλουμε να φτιάξουμε, η διάσκεψη δε πρέπει να πάει προς το διακυβερνητισμό και δε θα πάει εάν κινηθεί , έτσι πιστεύω, σε ένα επίπεδο ρεαλιστικών προσεγγίσεων». Γιώργος Εμμανουήλ: «Το φεντεραλιστικό κίνημα είναι σημαντικό να υπάρχει. Ευρώπη δεν είναι μόνο τα όργανα της Ε.Ε. Οι τοπικές κοινωνίες ξέρουν καλύτερα ότι ομοσπονδοποίηση σημαίνει και ανακατανομή της εξουσίας προς τα κάτω, προς τον πολίτη, ενισχύοντας τις αρχές τις επικουρικότητας και της εγγύτητας». Ο αντιπρόεδρος της ΕΕνΟΕ, Γιώργος Εμμανουήλ, τόνισε το σημαντικό ρόλο του φεντεραλιστικού κινήματος για την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη σε αυτή τη συζήτηση να μπουν και φορείς επιστημονικοί, κοινωνικοί, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και πρόσθεσε: «Χωρίς την παρέμβαση των πολιτών, χωρίς την κοινωνία των πολιτών δεν μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα, να αλλάξει η Ε.Ε. Πρέπει να συζητήσουμε και για τις συνθήκες, να αλλάξουν προς το καλύτερο, σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση και πρέπει να περάσει μια κουλτούρα ότι Ευρώπη δεν είναι μόνο στα όργανα της Ε.Ε. Να περάσει μια λογική αποκέντρωσης των θεσμών σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο. Οι τοπικές κοινωνίες ξέρουν καλύτερα ότι ομοσπονδοποίηση σημαίνει και ανακατανομή της εξουσίας προς τα κάτω, προς τον πολίτη, ενισχύει τις αρχές τις επικουρικότητας και της εγγύτητας». Εκ μέρους των φοιτητών που συμμετείχαν δια ζώσης στην εκδήλωση τέθηκε το ζήτημα των ευρωεκλογών και αναφέρθηκε ότι οι πολίτες ψηφίζουν κυρίως με βάση κομματικά εθνικά κριτήρια η με το κριτήριο της αναγνωρισιμότητας των υποψηφίων. Συζητήθηκε η προοπτική αλλαγής του μοντέλου των ευρωεκλογών όπου οι ευρωπαίοι πολίτες θα μπορούν να ψηφίσουν κοινούς υποψηφίους σε μια διαδικασία που θα ξεπερνά τα στενά εθνικά κριτήρια ώστε να αποτυπωθεί η βούληση των ψηφισάντων με βάση το τι θα ήθελαν από την Ευρώπη. 3. Γενική ατμόσφαιρα και αναμενόμενη μετέπειτα παρακολούθηση. Κατά κοινή ομολογία η εκδήλωση, κατά τη διάρκεια της οποίας αναπτύχθηκε ένας ζωηρός διάλογος, είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τους συμμετέχοντες ενώ πέτυχε τους σκοπούς και στόχους της: 1. να διαδώσει και να προωθήσει τη Διάσκεψη, καθότι υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον από τους συμμετέχοντες να μπουν στην πλατφόρμα, να συμμετέχουν και ακόμα να διοργανώσουν τη δική τους εκδήλωση στο πλαίσιο της Διάσκεψης. Ταυτόχρονα υπήρξε εκτενής δημοσιογραφική κάλυψη από το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ – ΑΘΗΝΑΙΚΟ Πρακτορείο Ειδήσεων ενώ για την προβολή της εκδήλωσης δόθηκαν συνεντεύξεις από τους διοργανωτές στο τοπικό δημοτικό ραδιόφωνο fm100 και στην ΔΙΟΝ τηλεόραση. 2. να ανοίξει ένα διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης, στόχος ο οποίος επετεύχθη επίσης, δεδομένου ότι μπήκαν στο τραπέζι σημαντικά θέματα συζήτησης για το « ποια Ευρώπη Θέλουμε», όπως αναλυτικά αναφέρονται παραπάνω. Έτσι, οι διοργανωτές δεσμεύτηκαν να προγραμματίσουν μια επόμενη εκδήλωση στο πλαίσιο της Διάσκεψης και, σε κάθε περίπτωση, το αργότερο τον Μάρτιο του 2022, όταν θα ανακοινωθούν και τα τελικά συμπεράσματα. Η συντονίστρια της ΕΕνΟΕ Θεσσαλονίκης Σοφία Αποστολίδου Θεσσαλονίκη, 27.09.2021