Event report

Od transformacji cyfrowej nie ma odwrotu Uczestnicy debaty gospodarczej „Cyfrowa transformacja przedsiębiorstw”, która odbyła się w dniu 26 października w Operze Bałtyckiej, podczas finału XXII edycji konkursu o Nagrodę Pomorską Gryf Gospodarczy 2021, podkreślali, że transformacja cyfrowa jest niezbędna, jeśli przedsiębiorstwa chcą być konkurencyjne i przetrwać na rynku. Pandemia przyspieszyła proces transformacji cyfrowej i pokazała, że nie ma od niej odwrotu a także doprowadziła do upowszechnienia się pracy zdalnej, która już wpisała się w rzeczywistość wielu firm i pozostanie trwałym elementem zmiany modelu pracy. Ponadto, uczestnicy debaty zwracali uwagę na rosnącą świadomość istotności czynnika ludzkiego w procesach transformacyjnych i dbałości o employee a także customer experience. Debata koncentrowała się na trzech tematach: korzyściach wynikających z transformacji cyfrowej, wyzwaniach, z którymi muszą zmierzyć się przedsiębiorcy i pracownicy w związku z transformacją cyfrową oraz analizie zjawiska pracy zdalnej. Debatę otworzył Leszek Bonna, wicemarszałek województwa pomorskiego, który podkreślił, że cyfryzacja, obok zielonej transformacji, jest kluczowym priorytetem i wyzwaniem zarówno w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, jak i w programie Fundusze Europejskie dla Pomorza, który zakłada wsparcie transformacji cyfrowej dla przedsiębiorców, cyfryzację służby zdrowia, turystyki oraz udostępnianie danych publicznych organizacjom pozarządowym, mieszkańcom i przedsiębiorcom. Korzyści wynikające z transformacji cyfrowej Izabela Wisłocka, wicedyrektor Digital Ecosystem PWC Polska, autorka raportu PwC pt. 13 faktów o transformacji cyfrowej, zdefiniowała transformację cyfrową jako „zmianę sposobu działania organizacji przy wykorzystaniu technologii cyfrowych i danych z jednoczesną zmianą kultury organizacyjnej firmy”. Podkreśliła, że rozpoczęcie używania technologii cyfrowych to fundament, który nie gwarantuje sukcesu, ponieważ do jego osiągnięcia potrzebni są ludzie i kompetencje. Transformację cyfrową napędzają klienci i ich oczekiwania, które przedsiębiorcy muszą zaspokajać. Zaznaczyła, że transformacja cyfrowa jest elementem niezbędnym przetrwania firm. Ważne jest jednak, by wprowadzając nowe technologie zachować ciągłość działania organizacji. Uczestnicy debaty zwracali uwagę na fakt, że otoczenie wewnętrzne i zewnętrzne wymusza na firmach transformację cyfrową. Jacek Jackowski, wicedyrektor departamentu bankowości transakcyjnej mBank, zaznaczył, że u podstaw wprowadzania transformacji cyfrowej w bankowości leżały redukcja kosztów i optymalizacja procesów. Obecnie w transformacji cyfrowej kładzie się coraz większy nacisk na istotność czynnika ludzkiego w procesach transformacyjnych oraz dbałość zarówno o klientów, jak i pracowników. Patryk Dolewa, szef departamentu informacji Gemini Polska Sp. z o.o., powiedział, że transformacja cyfrowa stanowi odpowiedź na oczekiwania klientów dotyczące wygody w dostępie do usług medycznych. Oprócz natychmiastowych korzyści dla klienta (większa dostępność leków, niższe ceny) i dla sprawności operacyjnej firmy (optymalizacja procesów wewnętrznych), transformacja cyfrowa pozwala na budowanie zdolności do innowacji i przewag konkurencyjnych. Bartosz Sobolewski, prezes zarządu Pirxon S.A., podkreślił, że jego firma skupia się na optymalizacji i wprowadzaniu rozwiązań informatycznych w obszarze back office w celu ułatwienia lub zastąpienia monotonnej pracy automatyzacją albo rozwiązaniami z obszaru sztucznej inteligencji. W konsekwencji następuje uwolnienie zasobów i optymalizacja czasu pracy pracowników, którzy mają możliwość rozwoju i wykorzystania swojego potencjału w innych obszarach. Michał Świątek, senior manager FSO consulting i członek zarządu Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza, podkreślił, że klient, rynek i pracownicy wymuszają na przedsiębiorstwach dążenie do doskonałości. Transformacja cyfrowa usprawnia procesy wewnętrzne, dzięki czemu klienci otrzymują produkty szybciej i po niższej cenie a pracownicy mają możliwość koncentrowania się na istotnych zadaniach. Wyzwania wynikające z transformacji cyfrowej Izabela Wisłocka podkreśliła, że transformacja cyfrowa oznacza zmianę, która z kolei może być źródłem niepewności wśród pracowników, mających obawy co do braku wystarczających kompetencji. Mimo, że 85% Polaków deklaruje chęć dokształcania się, upskilling w firmach pozostawia wiele do życzenia. Firmy wolą pozyskiwać nowe talenty z rynku niż inwestować w poszerzanie wiedzy swoich pracowników. Po drugie, podkreśliła, że nie należy się obawiać procesu RPA (robotic process automation), ponieważ dzięki tym zmianom ludzie nie staną się bezrobotni a będą wykonywać bardziej kreatywne zadania. Kolejne wyzwanie to zarządzanie doświadczeniem pracowników, bo bez ich dobrego doświadczenia niemożliwe jest dostarczanie świetnych doświadczeń klientom. Następną ważną rzeczą jest konieczność wypracowania strategii transformacji. Transformacja cyfrowa to nie jest rewolucja, tylko ewolucja - długotrwały proces, oparty na starannie przygotowanej strategii, z wyznaczoną hierarchią mierzalnych celów. Podsumowując, z jednej strony ważna jest dbałość o doświadczenia klientów a z drugiej – przygotowanie strategii transformacji cyfrowej, uwzględniającej właściwe zarządzanie zmianą. W tym względzie bardzo ważni są ambasadorowie zmiany – koledzy z pracy, którzy będą pokazywać, że warto taką zmianę wprowadzić. Bartosz Sobolewski zgodził się, że podstawową obawą pracowników związaną z cyfryzacją jest strach przed zastąpieniem ich przez roboty. Te obawy są bezpodstawne, ponieważ nikt nie został zwolniony po wdrożeniu nowoczesnych rozwiązań. Wręcz przeciwnie – pracownicy zostali odciążeni od monotonnych zadań, uwolniony został ich potencjał do wykonywania zadań bardziej kreatywnych i zyskali nowych kolegów-współpracowników w postaci robotów, tzw. digital worker. Zaznaczył, że komunikacja w firmie jest kluczowa i pomaga przezwyciężyć strach przed cyfryzacją. Michał Świątek zgodził się, że najważniejsze jest zaangażowanie pracowników w opracowanie i projektowanie strategii oraz w definiowanie konkretnych rozwiązań. Zwrócił uwagę na konieczność przewidywania ryzyka, przeprowadzania szkoleń i powoływania ambasadorów zmiany. Jacek Jackowski podkreślił, że w transformacji cyfrowej istotna jest odwaga we wdrożeniu projektów strategicznych, bo dzięki temu można zostać liderem. Potrzebna jest wiara i zaufanie do pracowników, którzy znają dany rynek najlepiej. Patryk Dolewa zwrócił uwagę na fakt, że transformację cyfrową w firmie należy przeprowadzić etapami, stopniowo, w ramach partnerstwa, bazując na wewnętrznych kompetencjach swoich pracowników, o które należy zadbać na wstępie. Outsourcing nie wchodzi w grę. - Pracownik musi być cyfrowy, by mógł doświadczenia cyfrowe generować na zewnątrz organizacji – stwierdził. Podkreślił również, że należy przygotować mapę drogową procesu transformacji cyfrowej w firmie, zdefiniować MVP (ang. minimum viable product) i stosować podejście fail fast, które pozwala na modyfikację strategii w miarę jej wdrażania, minimalizując potencjalne straty. Michał Świątek zwrócił uwagę na szereg innych barier i ograniczeń związanych z cyfryzacją, tj. koszt pozyskania nowych technologii oraz brak wiedzy i świadomości, co i gdzie można poddać procesom transformacji cyfrowej. W szczególności w przypadku MŚP ważna jest pomoc ze strony samorządów, Unii Europejskiej i pomoc państwa w postaci wykreowania i dostarczenia niezbędnych narzędzi. Bartosz Sobolewski zaznaczył, że nie wszyscy się odnajdą w nowej rzeczywistości cyfrowej, bo nie każdy ma umysł analityczny. Jednak ważne są: popularyzacja, informowanie oraz dokształcanie, by jak najwięcej osób miało szansę skorzystać z cyfryzacji. Patryk Dolewa podkreślał, że ryzyko, że cyfryzacja spowoduje, że pracownicy będą zbędni, jest mało prawdopodobne, ponieważ mamy do czynienia z deficytem pracowników. Ryzyko dotyczy natomiast wykluczenia cyfrowego. Izabela Wisłocka powiedziała, że istnieje opinia, iż największe obawy dotyczące cyfryzacji powinni mieć pracownicy niskowykwalifikowani. Tymczasem należy pamiętać, że „pierwszym zawodem do wyeliminowania przez sztuczną inteligencję są radiolodzy, bo sztuczna inteligencja dużo lepiej rozczytuje zdjęcia i stawia diagnozę niż ludzie”. Pandemia okazała się katalizatorem i pokazała, czyjej pracy potrzebujemy. Praca zdalna Wszyscy uczestnicy debaty podkreślali, że praca zdalna jest trwałą zmianą. Jacek Jackowski powiedział, że zmiany struktury organizacyjnej mBanku uwzględniły trend, jakim jest praca zdalna, stanowiący odpowiedź na oczekiwania pracowników. Przyznał, że w mBanku praca zdalna była również przed pandemią, choć nie każdy mógł ją wykonywać, z uwagi na obawy dotyczące bezpieczeństwa danych. Jednak doświadczenie z okresu pandemii pokazało, że okazały się one bezpodstawne, efektywność pracy z domu jest w pełni zadowalająca a praca hybrydowa to coś normalnego i oczekiwanego. Zaznaczył, że w społeczeństwie nastąpiły trwałe zmiany i nie ma powrotu do pracy 5 dni w biurze. Co więcej, nie ma już oczekiwania, co do pracy w godz. 8:00-16:00, tylko poświęcenia 8 godzin pracy w godzinach, które odpowiadają pracownikom, co również sprzyja zachowaniu właściwego work-life balance. Pracodawcom trudno będzie pozyskać nowego pracownika, jeśli nie zaoferuje mu się pracy zdalnej. Przyznał jednak, że otoczenie prawne nie nadąża za tempem zmian. Ponadto, konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy tym, na ile zespoły muszą się integrować i koniecznością przepływu informacji (nowy pracownik musi mieć możliwość nauczenia się). Izabela Wisłocka zgodziła się z tezą, że nie ma powrotu do tego, co było. Praca hybrydowa stanowi już stały element zatrudnienia. W PwC przejście na pracę zdalną nastąpiło wcześniej niż oficjalny lockdown. Przed pandemią liderzy w PwC mieli ujęte w swoich celach zachęcanie pracowników do elastycznej pracy. Przyznała jednak, że to wszystko zależy od wyboru metody pracy danego zespołu – tego, co dla nich jest wygodne. Zgodziła się również z przedmówcą, że główny problem pracy hybrydowej to włączanie do pracy i uczenie pracy nowozatrudnionych osób. Patryk Dolewa zaznaczył, że pandemia pokazała, że pracować zdalnie da się na szeroką skalę i wszystkie obawy w tym względzie zostały rozwiane. Przyznał jednak, że w branży aptecznej pojawił się podział na tych, którzy z uwagi na charakter swojej pracy mogą pracować zdalnie (w tym kadry i księgowość, co kiedyś było nie do wyobrażenia) oraz tych, którzy nie mogą (farmaceuci w aptekach, pracownicy magazynowi). W innych branżach ten podział jest również zauważalny. Nie miał wątpliwości, co do tego, że praca zdalna pozostanie z nami na zawsze, choć wyzwaniem będzie zarządzanie nierównością w dostępie do niej. Debatę zorganizował Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego a jej moderatorem był Stanisław Szultka, dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego ww. Urzędu.